فيلم «بي عشق»؛ روايت خاکسترهاي سوخته يک زندگي

خبرگزاري آريا - وب سايت مجله دنياي تصوير - ترجمه از ارغوان اشتري: ظاهرا به نظر مي‌آيد بي‌عشق -عنوان فيلم جديد جذاب و رعب‌انگيز فيلمساز روسي آندره زوياگينتسف (لوياتان و النا)‌- اشاره به وضعيت رابطه ميان دو شخصيت اصلي فيلم دارد: يک زوج ساکن مسکو که در آستانه جدايي اند.





بوريس(آلکسي روژين) مهربان و ريشو، از آن تيپ مردهاي دوست داشتني تقريبا غمگين و ژانيا(ماريانا اسپواک) زيبا و آتشين مزاج با يک نوميدي نهادينه شده دروني که هنوز در يک آپارتمان زندگي مي‌کنند اما مي‌کوشند هر چه زودتر آپارتمان را بفروشند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چون به سختي مي‌توانند سه کلمه حرف متمدنانه ميان خود رد وبدل کنند.

زندگي مشترک آنها، يا هرچه از ويرانه آن باقي مانده، به يک نقطه زهرآلود بي‌بازگشت رسيده است. هيچکس اين موضوع را بهتر از آليوشا (متوي نويکوف) پسر دوازده ساله رنگ پريده و منفعل آنها درک نمي‌کند که کار چنداني جز خيره شدن به کامپيوترش ميان استرس‌ها ندارد. وقتي آليوشا بي هيچ ردي ناپديد مي‌شود، والدين به لحاظ عاطفي غريبه از هم بايد باهم به جست‌وجوي او بپردازند.

اما نه، «بي‌عشق» داستان روش جست‌وجوي آليوشا نيست که باعث آشتي ژانيا و بوريس بشود يا دست از جنگ و تنفرهم بردارند. بلکه فيلم به طريقي اثرگذار و غيرمستقيم راوي ماجرايي بزرگتر از خاکسترهاي سوخته يک زندگي مشترک از دست رفته است.

هميشه جوامع سرکوبگري هستند که فيلمسازي را محدود مي‌کنند و اما فقط فضاي بسنده‌‌اي براي ابراز نظر به يک هنرمند شاعرانه و زيرک مي‌دهند تا حرفش را بزند. اين در جامعه کمونيستي چاوشسکوي سال هاي 1970 وجود داشت.

همينطور در روسيه دوران ولاديمير پوتين. به عنوان فيلمساز آندري زوياگينتسف نمي‌تواند صريح و با رنگ‌هاي روشن انتقاد کند و از فساد جامعه‌اش بگويد اما مي‌تواند فيلمي مانند لوياتان بسازد که حال و هواي رواني طبقه متوسط روسي که در فساد و خيانت غرق شده نشان بدهد و مي‌تواند فيلمي مانند «بي‌عشق» بسازد که نگاه تلخ بازتاب دهنده‌ي نه بر سياست‌هاي روسي بلکه بر بحران همدلي در هسته فرهنگ (جامعه) داشته باشد.

بوريس و ژانيا هر دو وارد روابط ديگري مي شوند که علاقه بيشتري از رابطه پيشين هم در آن هست. بنابراين در ظاهر اين نشانه اميد است. پس از طلاق يک شروع جديد پيش مي آيد. بوريس با ماشاي جوان و پابه ماه(با نقش آفريني مارينا واسيلوا که به ميشل ويليامز اروپاي شرقي مي ماند) و ژانيا ميان رفت ‌و آمد به سالن و رابطه ي مصرف گرايانه که با تلفن هوشمند خود دارد مردي را پيدا مي کند که پاسخي به روياهاي او يا دستکم نيازهاي اوست: مرد ميانسال ثروتمند و جذاب و مهربان آنتون(آندريس کيشاس). به نظر مي‌رسد عشق نزديک است. اما چه جور عشقي؟




زوياگينتسف بر روان‌نژندي رومانتيک کل جامعه تمرکز مي‌کند و اين تمرکز را با جزييات و کامل است. بوريس طلاق خود را از محل کارش که شرکت فروش است پنهان مي‌کند چون رييس‌اش يک مسيحي اصولگراست. (اگر بوريس متاهل و داراي فرزند نبود. از کارش برکنار مي‌شد) از سوي ديگر عاشق ژانيا او را وارد جامعه يک درصدي ثروتمندان روسيه مي‌کند…

اما همه اين‌ها چه بايد براي يک بچه گمشده انجام بدهند؟ مشخص مي‌شود هر چيزي. فيلم به سبک عامدانه هيچکاکي جامعه‌گرايانه‌/واقع گرايانه و قدرتمند ساخته شده که تداعي‌کننده ستايش‌شده‌ترين فيلم‌هاي موج نوي روماني (4 ماه، 3 هفته و 2 روز و مرگ آقاي لازارسيکو) مي‌شود.

گم شدن آليوشا بر فيلم سنگيني مي‌کند و تا حدي فيلم آيين دادرسي کودک گمشده است. اما آنچه پر‌معني است شيوه‌ي ناپديد شدن اوست: آليوشا بدون مراقب بود. مادرش ديروقت به خانه بر مي‌گردد و تصور مي‌کند پسرش در اتاق است و زحمت نمي‌دهد به پسر سر بزند. يک اشتباه کوچک و يک پشيماني بزرگ به بار مي‌آيد.

پليس مسکو بر اين عقيده است که آليوشا گريخته و نمي‌تواند کار زيادي انجام بدهد (اگر فرضيه پليس درست باشد بنا بر آمارها او باز مي ‌گردد و پليس نمي خواهد به حجم کار خود اضافه کند) و گروهي محلي حمايت بيشتري مي‌کنند. آنها با جليقه نارنجي و خستگي منطقه را جست وجو مي‌کنند و وجب به وجب مي‌گردند. زماني که اين جريان ها ادامه پيدا مي‌کند، واژه "بي‌عشق” نيز معني گسترده‌تري به خود مي‌گيرد.

يک جامعه غرق در فساد به يک ظرف آزمايش براي يک زندگي مشترک بي‌عشق تبديل مي‌شود که خانواده‌ي را به وجود مي آورد و کودکي که دوستش نمي‌دارند. کودکي که به روش درست بايد از او نگه داري مي‌کردند. در نتيجه اين تراژيک است.

زيبايي‌شناختي دراماتيک فيلمي مانند «بي‌عشق»-که استعاره‌اي است- آن را به يک فيلم آرام ِ آمرانه تبديل مي‌کند، اما اين موضوع روشن نيست. دست کم در آمريکا که براي فيلم‌هاي هنري از اين جنس مخاطبان زيادي دارد.

در نماي نهايي، تاثير‌گذاري فيلم به اوج مي‌رسد اما فيلم هميشه چندان قدرتمند نيست. «بي‌عشق» به همان اندازه يک مديتيشن است که يک درام رابطه‌ي است. اطمينان دارم تمام کساني که فيلم را مي‌بينند حتما ويروسي را که جامعه به آن مبتلاست تشخيص مي‌دهند. اين ويروس محدود به روسيه نيست. عواملي که در نخ‌نما شدن عشق تاثير دارند حالا همه جا پخش اند.


*منتقد ارشد ورايتي

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۴۴۰۱۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقش انتخابات در بهبود رشد فرهنگ و زندگی اجتماعی جامعه

ایسنا/لرستان یک پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه انتخابات مهم‌ترین و بارزترین نوع مشارکت افراد در عرصه سیاسی است که از یک سو پایه‌های اجتماعی قدرت سیاسی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر مالک خوبی برای ارزیابی توزیع قدرت در جامعه است، بیان کرد: در شرایط حساس فعلی کشور در دومین دوره از انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی رویداد مهم سیاسی پیش روی تمام آحاد جامعه است که همه ما باید با شور و شعور در آن نقش‌آفرینی کنیم.

فرید نصیری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به نقش انتخابات در بهبود رشد فرهنگ و زندگی اجتماعی جامعه، گفت: لزوم مشارکت مردم در تمام فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی امروزه در همه جوامع پذیرفته شده و روزبه روز نیز بر اهمیت آن افزوده می‌شود.

وی ادامه داد: انتخابات از ارکان مهم شکل گیری ساختار سیاسی در نظام‌های دموکراتیک به شمار می‌رود و در برگیرنده چرخش مسالمت آمیز قدرت، گسترش نظارت مردم، مشارکت لایه‌های مختلف و رشد نهادهای جامعه مدنی است.

نصیری با اشاره به اینکه انتخابات مهم‌ترین و بارزترین نوع مشارکت افراد در عرصه سیاسی است که از یک سو پایه‌های اجتماعی قدرت سیاسی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر مالک خوبی برای ارزیابی توزیع قدرت در جامعه است، بیان کرد: در شرایط حساس فعلی کشور در دومین دوره از انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی رویداد مهم سیاسی پیش روی تمام آحاد جامعه است که همه ما باید با شور و شعور در آن نقش‌آفرینی کنیم.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه عدم مشارکت گستردە مردم به هر دلیلی که باشد، به مفهوم گام نهادن ناخواسته در مسیر دشمنان ایران است، تصریح کرد: آنچه مهم است این است که مردم در انتخاب نمایندگان خود آگاهانه و دلسوزانه مشارکت کنند و این امر را دغدغه خود بدانند و به کسانی رأی دهند که صدای آن‌ها هستند و در جهت سامان بخشیدن به وضعیت کنونی کشور، قادر به ایفای نقش مؤثر هستند.

وی با بیان اینکه همه نظام‌های سیاسی که خواستگاه آن‌ها مردم سالاری است، دغدغه مشارکت شهروندان در فرأیندهای سیاسی بعنوان بازیگران مؤثر این فضا را دارند، اضافه کرد: دموکراسی و مشارکت مردمی نیز رویکردهای متعددی دارد، اما انتخابات بارزترین جلوه آن است و بنا به زمینه‌های سیاسی هر کشور، می‌تواند شاخصی از مشروعیت آن کشور باشد.

نصیری با اشاره به اینکه علاوه‌بر توجه به فزونی نقش شگفتی‌ساز انتخابات در  سرنوشت اکثر کشورهای رو به توسعه، اهمیت بررسی و تحلیل رفتار انتخاباتی در کشور ما نیز مضاعف شده است، بیان کرد: نظر به اینکه رفتار انتخاباتی مردم  تغییر یافته، لذا باید ساز و کارها و شیوه‌های متناسب با آن جهت هدایت و افزایش مشارکت انتخاباتی مردم به کار بسته شود.

این پژوهشگر تصریح کرد: شناخت رفتار انتخاباتی شهروندان و الگوی شرکت در انتخابات آن‌ها برای احزاب، سیاستمداران و دولت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا مشارکت فعال، گسترده و فراگیر جامعه در انتخابات کشورها به منزله پشتوانه ملی در سطح داخلی و اعتبار و پرستیژ در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای است.

رفتار رأی‌دهی شهروندان بیانگر عمق گرایشات نهفته در جامعه است

وی افزود: جامعه‌شناسان سیاسی معتقدند رفتار رأی‌دهی شهروندان بیانگر عمق گرایشات نهفته در جامعه است که به عنوان کنش سیاسی ریشه در فرهنگ و مشخصاً فرهنگ سیاسی دارد و از این رو در تحلیل رفتار انتخاباتی نقش عوامل فرهنگی، ساختار اجتماعی و شکاف‌ها و تعارضات منبعث از آن‌ها اهمیت بسیار دارد.

نصیری با اشاره به اینکه دیدگاه‌های نظری در الگوی رفتاری مردم  در ادبیات علوم سیاسی و جامعه‌شناسی سیاسی، رفتار رأی‌دهی و مشارکت از موضوعات مهم برای بررسی و مطالعه هستند، بیان کرد: به‌طور کلی دیدگاه ‌و نظریه ها مرتبط با رفتار رأی‌دهی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، در دسته اول به جستجو آن است که آیا مردم رأی می‌دهند و در انتخابات مشارکت می‌کنند؛ و در دسته دوم صحبت از این است که افراد شرکت کننده در انتخابات به چه گروه‌های سیاسی یا فردی رأی می‌دهند.

این پژوهشگر ادامه داد: دلایل مردم برای شرکت کردن یا نکردن در انتخابات در بسترهای سیاسی متفاوت، با هم فرق می‌کند و انتخاب گروه‌های سیاسی گوناگون نیز بسته به عملکرد آنان انتخاب افراد با رویکرد قومی و قبیله‌ای وابسته به شرایط سیاسی در هر واحد سیاسی است.

وی با اشاره به اینکه دیدگاه دیگر در انتخاب دیدگاه انتخاب عاقلانه اصلاح شده است، بیان کرد: مطابق با این رویکرد آنچه باعث بروز رفتار انتخاباتی و رأی دادن شهروندان می‌شود برداشتی از میزان تحقق منافع و ابراز خود است، به عبارت دقیق‌تر رأی دادن برای تحقق منافع شخصی و بیان خود است. بیان خود میزان تمایل فرد برای ابراز وجود در عرصه اجتماعی را ارائه می‌کند.

نصیری گفت: طبق این دیدگاه اگر رأی دادن منجر به هیچ گونه احساس قدرتمندی در تأثیرگذاری بر سرنوشت فردی و اجتماعی، یا احساس اهمیت داشتن نظر شخصی برای نظام سیاسی نشود، بیان خود یا احساس قدرت محقق نمی‌شود، به این ترتیب هرگونه احساس بی‌قدرتی در عرصه اجتماعی و سیاسی، به عدم تمایل به مشارکتسیاسی منجر می‌شود.

این پژوهشگر با اشاره به ضرورت انتخاب اصلح در اندیشه و کلام امام خمینی(ره) بیان کرد: امام خمینی(ره) در سخنان خود درباره انتخابات، همواره ضرورت انتخاب اصلح را به مردم یادآور می‌شد و از همه رأی دهندگان می‌خواست از میان نامزدهای نمایندگی مجلس، بهترین و شایسته‌ترین افراد را انتخاب کنند، ایشان در بخشی از سخنانشان می‌فرماید: «انتخاب اصلح برای مسلمین، یعنی انتخاب فردی که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد... د. اگر اصلح را انتخاب کردید، کاری اسلامی می‌کنید و این یک محکی است برای خودتان که تشخیص بدهید انتخاب برای اسلام است یا برای صلاح خودتان».

انتخابات مطلوب چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

وی در پاسخ به این پرسش که انتخابات مطلوب چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ گفت: در این رابطه نکته‌های گوناگونی را می‌توان بیان کرد، مثلاً انتخابات مطلوب انتخاباتی است که در فضایی آرام و به دور از هرگونه تشنج و درگیری انجام شود یا اینکه در آن بهترین نامزدها به نمایندگی برگزیده شوند.

نصیری افزود: مقام معظم رهبری در یکی از سخنان خویش، انتخابات مطلوب را این‌گونه توصیف می‌کند که «انتخابات مطلوب، انتخاباتی است که سالم، آزاد و طبق قانون برگزار شود، انتخاباتی که مردم، با شور و نشاط در آن شرکت کنند. انتخاباتی که به عنوان وظیفه دینی، همه مردم، خود را موظف به برگزاری باشکوه آن بدانند».

این پژوهشگر با اشاره به اینکه امام خمینی(ره) شرکت در انتخابات را نه تنها وظیفه سیاسی، بلکه تکلیفی دینی و الهی می‌دانست و همیشه تأکید می‌کرد یک فرد مسلمان نباید به آینده خود و جامعه بی‌اعتنا باشد و از مشارکت در این امر مهم خودداری کند، بیان کرد: در واقع، همان‌گونه که نماز خواندن، تکلیفی دینی است و موجب نزدیکی انسان به پروردگار می‌شود، شرکت در انتخابات هم تکلیفی الهی است که زمینه‌های رشد اجتماعی و معنوی انسان را فراهم می‌آورد، بنابراین، در یک جامعه اسلامی، انتخابات را نباید تنها در قالب اصول و برنامه‌های رایج در نظام‌های سیاسی جهان تحلیل کنیم، بلکه باید آن را حرکتی عبادی ـ سیاسی بدانیم که برای کسب رضای پروردگار صورت انجام می‌شود.

وی با اشاره به ضرورت انتخاب اصلح، افزود: رأی دادن به نمایندگان بهتر و برتر که در ادبیات سیاسی ما از آن به «انتخاب اصلح» یاد می‌شود، ضرورتی عقلی و شرعی است؛ یعنی هم منطق عقل و هم آموزه‌های دین به ما این گونه حکم می‌کند که مسئولان سیاسی و اجتماعی کشور، از جمله نمایندگان مجلس شورای اسلامی را از میان بهترین افراد برگزینیم، در این باره حدیثی از پیامبر اعظم(ص) نقل شده است که ضرورت و اهمیت همین موضوع، یعنی واگذاری مسئولیت‌های اجتماعی به افراد شایسته را یادآوری می کند و می‌فرماید: «هر کس شخصی را مأمور رسیدگی به امور مسلمانان کند، در حالی که می‌داند در میان مردم، فرد دیگری بهتر از او و آگاه‌تر از او به کتاب خدا و سنت پیامبرش وجود دارد، همانا به خدا و رسول و همه مسلمانان خیانت کرده است.»

نصیری با اشاره به اینکه انتخابات در کشور ما تنها امری سیاسی نیست، بلکه جنبه عبادی و معنوی نیز دارد، تأکید کرد: اساساً در یک جامعه اسلامی، همه چیز با دین و ایمان ارتباط دارد و رنگ و بوی الهی به خود می گیرد، ازاین رو هرگونه کار و فعالیت یا هر نوع خدمت رسانی و مشارکت اجتماعی می‌تواند نوعی عبادت شمرده شود، براین اساس حضور در انتخابات افزون بر آنکه وظیفه‌ای سیاسی ـ اجتماعی است، تکلیف دینی و شرعی نیز به شمار می‌آید.

دعوت اسلام به مشارکت در فعالیت‌های سیاسی

یک پژوهشگر بیان کرد: بی‌شک، دین اسلام هرگز به ما اجازه نمی‌دهد به آینده خود و کشورمان بی‌اعتنا باشیم و از کنار هر اتفاق مهمی که در جامعه اسلامی روی می‌دهد، به سادگی عبور کنیم، پیشوایان دین همواره کوشیده‌اند مسلمانان در برابر تحولات سیاسی و اجتماعی زمان خود حساس باشند، ازاین رو آنها را به حضور و مشارکت در فعالیت‌ها تشویق کرده‌اند.

وی ادامه داد: نگاه به توسعه و عمران کشور و جامعه اصولاً به ارائه امکانات اقتصادی و خدماتی منحصر بوده، درحالیکه توسعه واقعی فراتر از ارائه خدمات اجتماعی است، تغییری که از یک سو متضمن تغییر در آگاهی، انگیزش و رضایت افراد است و ازسوی دیگر، باید مهیا کننده توان بخشی و قدرت‌دهی در تصمیم‌گیری و اجرا برای مردم باشد.

نصیری تأکید کرد: شهروندان باید این تجربه را داشته باشند که مشارکت آن‌ها در اداره امور جامعه نمادین نبوده و تأثیرگذار است، به تدریج باید حجم دخالت دولت در اداره امور کم شود و این امور به شهروندان واگذار شود.

انتهای پیام