عشق سیال/ نگاهی به فیلم «رضا»

فیلمِ داستانی«رضا» روایت‌گر زندگی مردی به ‌نام رضاست که پس از ۹ سال زندگی مشترک برخلاف خواسته‌اش در آستانه جدایی از همسرش قرار دارد. رضا به درخواست و تمایل همسرش، فاطمه، احترام گذاشته است و با او به دادگاه می‌رود تا با اعلام عدم توافقشان به قاضی، طلاق توافقی بگیرند. فیلم ریتمی آهسته و ملایم دارد، ولی در عین حال بازی راحت و بازیگوشانه علیرضا معتمدی فضای آن را از کسالت‌بار بودن نجات داده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در سیر و حرکت داستان متوجه می‌شویم که رضا و فاطمه دو کاراکتری هستند که شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند. آن‌ها هر دو شوخ‌طبع و خون‌سردند، اما تفاوت مهم آن‌ها در وفاداری و پای‌بندی رضا به سنت و رهایی فاطمه از سنت‌های ایرانی است. رضا هنوز به سنت‌های ایرانی پای‌بند است. او نویسنده‌ای است که در حال نوشتن داستانی افسانه‌وار درباره داستانِ پیداییِ نیاکانش است. جالب‌تر این‌که شغل رضا که معماری و بازسازی خانه‌های قدیمی است نیز با ویژگی پای‌بند‌ی‌اش به سنت‌ها و فرهنگ کهن ایرانی رابطه‌ای معنادار پیدا می‌کند و همه این‌ها به روایت فیلم عمق و معنای بیشتری می‌بخشد. کاراکتر فاطمه را می‌توان نمایان‌گر زنی مدرن قلمداد کرد که تمایلی به اصول سنتی خانواده ایرانی ندارد. او نمی‌خواهد به نقش زن در ساختار خانواده سنتی، یعنی مادرانگی، تن دهد. از سوی دیگر، این ویژگی را می‌توان در سکانسی مورد بررسی قرار داد که رضا و فاطمه پیش از جلسه دادگاه با یکدیگر صحبت می‌کنند. رضا درباره این‌که ممکن است فاطمه حامله باشد و حتی بچه دوقلو داشته باشد، صحبت می‌کند و همین دیالوگ‌ها بازنمایی از اندیشه اوست که به کارکرد سنتی خانواده، یعنی فرزندآوری، باور و علاقه دارد؛ درست برخلاف فاطمه که تمایلی به مادر شدن ندارد.
کاراکترهای فیلم شبیه به آدم‌هایی هستند که در جهان واقعی روزمرگی‌هایشان را سپری می‌کنند. به همین دلیل، ویژگی و صفتی مطلق یا به تعبیری دیگر، سیاه/سفید بودن را در شخصیت‌ها نمی‌بینیم. همه چیز در فیلم «رضا» حالتی سیال دارد و در حال جریان است. حتی رابطه رضا و فاطمه پس از جدایی مدام تغییر شکل می‌دهد و در بلاتکلیفی و تعلیق سِیر می‌کند.  فاطمه نه به طور کامل از زندگی رضا بیرون می‌رود و از او دل می‌کند و نه با او می‌ماند. این تعلیق موجب می‌شود رضا در رابطه‌هایش با زنان دیگر نیز مدام شک و تردید داشته باشد. رضا پس از طلاق رسمی از فاطمه می‌کوشد عشق ازدست‌رفته‌اش را در دیگر زنان جست‌وجو ‌کند، بنابراین به هر زنی که در مسیرش قرار می‌گیرد، پیشنهاد آشنایی و رابطه دوستی می‌دهد. رابطه رضا و ویولت می‌توانست جدی باشد، اما تحت تاثیر آمدن و رفتن‌های فاطمه به خانه رضا قرار می‌گیرد و بی‌سرانجام می‌ماند. رضا در مقوله عشق نیز تحت تاثیر مَنشِ فکری‌اش هنوز از عشق قدیمی‌اش دل نکنده است و به همان اندازه که تسلیم و سرسپرده عشق قدیمی‌اش است، در عین حال نمی‌تواند دل در گرو شخصیت‌های نو دهد که به زندگی‌اش قدم گذاشته‌اند. آگاهی و در عین حال رضایت او از این وضعیت در صحبت تلفنی او خطاب به ویولت آشکار می‌شود: «ویولت، سلام! ببخشید من امروز زیاد روبه‌راه نبودم، برای همین تلفنت رو جواب ندادم. من از این‌که با تو آشنا شدم، خیلی خوشحالم. رابطه‌مون رو خیلی دوست دارم. اما فاطی برگشته. اما نمی‌دونم برگشته یا نه! هروقت می‌خواد، میاد. هر وقت می‌خواد، می‌ره. من نمی‌تونم جلوش رو بگیرم. یک‌جایی از زندگی من قرار گرفته که نمی‌تونم بهش نه بگم! ولی دوست دارم رابطه‌م با تو رو داشته باشم…»
فیلم «رضا» بیش از آن‌که کنش‌گری‌های رضا را به تصویر بکشد، داستان سرسپردگی و وابستگی رضا به فاطمه را بازمی‌نمایاند. داستان فیلم بر مدار خواسته‌ها و تمایلات ناپایدار و بی‌ثبات فاطمه حرکت می‌کند و سرنوشت دیگر کاراکترها بر مبنای خواست او تعیین می‌شود. در سکانسی از فیلم زمانی که فاطمه و رضا در حال قدم زدن هستند، فاطمه می‌گوید: «نمی‌دونم چی می‌خوام.» و این جمله جان‌مایه روایت فیلم را نشان می‌دهد که بر مدار تمایلات ناپایدار فاطمه شکل می‌گیرد و تغییر شکل می‌دهد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه برچسب ها: عشق ، سیال ، رضا

منبع: خرداد

کلیدواژه: عشق سیال رضا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۹۶۴۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگاهی به پدیدهٔ جدید اجتماعی: بِلایند دِیت یا ملاقات کور/ میل سوزان به تجمل خواهی بیمارگونه

     عصر ایران؛ مهدی مالمیر- چند روز پیش که به قصد رفع ملال در جهان بی در و پیکر اینترنت چرخ و واچرخ می زدم، با ماجرای جالبی مواجه شدم.  پدیده ای با نام« بِلایند دِیت» یا قرار ملاقات کور! 

   ماجرای بلایند دیت ها از این قرار است که دو زن و مرد در شُرُف ازدواج به لطف شخص ثالثی - که عموما از آشنایان دو طرف ماجرا است- قراری به قصد آشنایی ترتیب می دهند در حالی که پیش از این هیچ گونه ملاقاتی با یکدیگر نداشته اند و نسبت به علایق همدیگر از جمله عادات غذایی، تفریحات دل پسند و سلیقه موسیقایی و هنری و نظایر اینها کاملا بی خبرند و مراد از کوری در اینجا خمین بی خبری و بی اطلاعی است و حاوی جسارتی به دارندگان این ویژگی به صورت جسمانی نیست.

 در ورژن ایرانی این قرار ملاقات پرده ای میان دو طرف کشیده بودند و شرکت کنندگان حتی قادر به دیدن چهره یکدیگر نبودند و در آخر پس از رد و بدل کردن انتظارات و توقعات و سلیقه ها از هر دو طرف می خواستند بگویند آیا مایل به ارتباط با یکدیگر هستند یا نه وپس از شنیدن پاسخ  پرده کنار می رفت و دو طرف قادر به دیدن همدیگر می‌شدند و اتفاقات نمکینی که در اطراف این ماجرا می افتاد و...

این که تا چه اندازه این ملاقات ها جنبه تفریح و سرگرمی جوانانه دارد و تا چه میزان می تواند به روند ازدواج کمک رساند، موضوع این نوشته نیست . آنچه در این قرارها به چشم می آمد، توقعات مالی کهکشانی و تجملاتی بود که طرفین انتظار برآورده کردن آنها را از یکدیگر داشتند.

 توقعاتی که اگر نیک بنگریم، دیگر در دایره تجمل خواهی و تجمل گرایی نمی گنجد و بیشتر به مفهوم مصرف‌گرایی خودنمایانه یا مصرف‌گرایی به قصد تمایز ( Conspicuous consumption نزدیک است. 

برخی از جوانان حاضر در قرار ملاقات به شدت بر روی برند لباس طرف مقابل تاکید می گذاشتند و اینکه لباس وکفشِ شریک آینده ام حتما باید از نوع مارک های معتبر باشد. نوع ماشین طرف مقابل حتما باید از بهترین مدل ها باشد و عطری که در ملاقات ها  و قرارها استفاده می کند باید از بهترین برندها و مارک ها باشد و مسائلی از این دست!

تجمل اما چیست؟ آیا ما همگی به درجاتی تجمل خواه نیستیم؟

 ضروری است ابتدا تکلیف مان را با تعریف تجمل روشن سازیم و بعد این مدعا را ورز بدهیم که چرا توقعات جوانان ما در بلایند دیت ها از نوع تجمل گرایی معمول نیست.

 بهترین تعریف از تجمل گرایی را فیلسوف لهستانی به دست داده است. «لشک کولاکوفسکی» تجمل را  چیزی می داند که مردم در طلب آن هستند، بی آنکه کوچکترین نیازی بدان داشته باشند. در واقع تجمل چیزی است که می شود بدون آن هم به خوبی از عهده گذران زندگی برآمد.

با این تعریف همگی ما انسان ها به درجاتی تجمل خواه هستیم. مثلا کیست که تا به حال وسوسه نشده باشد  از یک صفحه موسیقی بهترین اش را داشته باشد یا هر از چند سال در یک رستوران شیک و گران قیمت ناهاری صرف نکند و یا کتابی با جلد نفیس نخرد؟! اینها همه دل خواسته هایی است که بی آن هم می شود زندگی کرد و در ردیف تجملاتی قرار می گیرد که با تعریف کولاکوفسکی با آن آشنا شدیم و انصاف که همه ما با این تعریف بیش و کم اهل تجمل هستیم!
مصرف گرایی به قصد تمایر اقتصادی چیست؟

مصرف گرایی را می شود شاخه ای از تجمل خواهی دانست که به قصد به رخ کشیدن توان اقتصادی، طبقه اقتصادی و در نهایت فاصله گذاری میان خود و انسان های دیگر صورت می پذیرد.

 به عبارت خودمانی تر: مصرف گرایی که به نیت فرو کردن قدرت اقتصادی اش در چشم و چار همسایه و همکار و دوست و رهگذر چهار راه، دست به خرید تجملاتی می زد که نه تنها می شود بی آنها زندگی کرد، بلکه تجملات برای او ابزاری می شوند برای نمایش دارایی ها و برخورداری هایش!

نکته نگرانی آور اما در بلایند دیت های جوانان ما این بود که بیشتر ازدواج و ارتباط را همان کالای مصرفی می دانستند که باید تمایز اقتصادی زوجین و قدرت مالی شان را با زبان قال و حال به دیگران اعلام دارد!
 
در مصرف گرایی به قصد نمایش اقتصادی چند نکته چه از نظر فردی و چه از نظر اجتماعی قابل بررسی و شاید سزاوار اندیشیدن باشد:

 نخست اینکه در این نوع به رخ کشیدن لباس های گران قیمت و برند لباس و کفش به قصد نشان  دادن دست به جیب بودن، ظرایف زیادی از کف می روند: شخصی که فلان لباس را از بهمان فروشگاه صاحب نام تهیه می بیند دیگر خیلی در بند مطالعه در رنگ ها  وچگونگی هماهنگی میان آنها و جنس لباس ها نیست! همان برند لباس اش کافی است تا از شر همه این ظرایف و اندیشیدن به همه اینها خلاص شود. دقیقا همان چیزی که کولاکوفسکی از  آن با عنوان از دست رفتن مفهوم « برازندگی» یاد می کند.

 برازندگی به معنای حذف همه اضافات غیر ضروری و آراستگی در عین دوری از خودنمایی است. برازندگی یی که در دیگران احساس هماهنگی میان صورت و معنا را تداعی کند. همانند نویسنده ای که باز به تعبیر فیلسوف لهستانی نوشته اش را از هرگونه لغت بازی و حشو و سوادفروشی خالی کرده است و در ذهن مخاطب نوشته اش همچون متنی یکپارچه و آراسته تداعی می شود.

با این همه این میل سوزان به تجمل خواهی بیمار گونه؛ می تواند برآمده از نوعی زمینه اجتماعی هم باشد: در دوران کهن حاکمان میل به پول و هدف های مادی را در جامعه گسترش می دادند تا فضیلت را در جامعه کمرنگ سازند و جامعه را با آسودگی بیشتری در کنترل بگیرند فضیلتی که سنگ بنای همه جوامع انسانی سالم به شمار می رود. جامعه با فضیلت، جامعه ای است که هر شهروندی را در نقش خود مهربانانه پذیرفته باشد، برای هر شهروندی چه آن کارگر بسیار محترم شهرداری و چه آن جراح زحمتکش کارکردی بشناسد و خوبی یا بدی آنها را در صداقت در انجام وظیفه و رذالت را در کم فروشی در اجرای صادقانه نقش شان بداند. وقتی ملاک همه پول و مصرف به قصد نمایش قدرت اقتصادی شد، همه متر و معیارها ذیل قدرت اقتصادی گرد می آیند و ملاک خوبی یا بدی و شهروند قابلِ احترام بودن و شهروند نازل، مخدوش و در نهایت از میان برمی خیزد! 

در اخر اینکه: «بلایند دیت» های رایج شده در کشور ما و توقعات مطرح شده در اینگونه ملاقات ها اگر چه خوشبختانه پدیده ای فراگیر نیست اما نمایشگر تب و تابی است که در لایه زیرین جامعه ما در جریان است. تب و تاب دگردیسه شدن تجمل خواهی کم ضرر یا بی ضررِ آشنا با طبیعت زندگی به سوی مصرف گرایی به قصد نمایش برخورداری ها، بی اعتنا به ضربات بی اغراق هولناکی که این پدیده به روح و روان انسان  و در مرحله نهایی به میزان همبستگی اجتماعی وارد می آورد.
 

کانال عصر ایران در تلگرام